Težak put do nezavisnosti
Kako je Osmansko carstvo početkom vijeka ušlo u period kolapsa, narod Anadolije suočio se sa velikim poteškoćama. Okupacija osmanskih zemalja nakon Prvog svjetskog rata uvukla je narod u duboku borbu. Mustafa Kemal Atatürk otišao je u Samsun 19. maja 1919. godine i započeo rat za nezavisnost. To je značilo sveobuhvatan otpor naroda protiv okupacije i njegovu borbu za nezavisnost.
Atatürk je zapalio vatru nezavisnosti nacije preduzimajući mnoge istorijske korake, od Amasya deklaracije do kongresa u Erzurumu i Sivasu. Otvaranje Velike narodne skupštine Turske (TBMM) 23. aprila 1920. bio je prvi korak u strukturi vlasti koja je predstavljala volju naroda.
Pobjeda i uspostavljanje nove države
Nakon što je Rat za nezavisnost završio pobjedom, nezavisnost Turske je međunarodno priznat Ugovorom iz Lozane potpisanim 24. jula 1923. godine. Bilo je vrijeme da se ostavi po strani naslijeđe Osmanskog carstva i postave temelji Republike Turske kao moderne i nezavisne države. Ova velika promjena postala je zvanična proglašenjem Republike 29. oktobra 1923. pod vodjstvom Mustafe Kemala Atatürka.
Atatürk i njegovi saradnici radikalno su promijenili turski oblik vladavine proglašenjem republike, sistema vladavine u kojem suverenitet pripada naciji. Ataturk je opisao Republiku kao “oblik vladavine koji najviše odgovara karakteru i običajima turske nacije”.
Proglašenje Republike i naknadne promjene
Proglašenjem Republike počele su radikalne promjene u društvenoj i političkoj strukturi Turske. Revolucije su sprovedene u mnogim oblastima kao što su: prava, obrazovanja, privreda, kultura i društveni život. Reforme poput davanja prava ženama da biraju i budu birane, revolucija pisma i inovacije u obrazovanju bili su važni koraci koji su preduzeti kako bi društvo dostiglo nivo moderne civilizacije.
Republika, koju je Ataturk nazvao “mojim najvećim djelom”, izgrađena je s idealom stvaranja slobodne i nezavisne zemlje, a taj ideal je zahtijevao vladu zasnovanu na volji nacije. Time je Turska postigla državnu strukturu kompatibilnu sa modernim svijetom i donijela principe slobode, jednakosti i pravde u svim segmentima stanovništva.
Značenje 29. oktobra
Dan Republike simbolizira nezavisnost Republike Turske, njenu odlučnost da raste u skladu sa modernim svijetom i njeno poštovanje volje nacije. Slaviti Republiku svakog 29. oktobra, slijedeći Atatürkove stope, znači sjećati se našeg duha nezavisnosti, naše ljubavi prema slobodi i našeg cilja modernosti kao nacije.
I ove godine, kao i svake godine, na Dan Republike s poštovanjem obilježavamo Atatürka i njegove saborce i sa zahvalnošću se prisjećamo heroja koji su podržali borbu za nezavisnost. Na 101. godišnjicu Republike sastajemo se na trgovima da još jednom održimo u životu princip „Suverenitet bezuslovno pripada naciji“.
Budućnost Republike
Republika je naslijeđe koje oblikuje ne samo našu prošlost, već i našu budućnost. Zaštita ovog naslijeđa 29. oktobra će nas sve inspirisati da našoj djeci i mladima ostavimo slobodniju, demokratskiju i jaču Tursku. Republika je naše najvrednije blago koje štiti slobodu, jednakost i volju naroda i inspiriše nas da svakodnevno unapređujemo svoju zemlju.
Na ovaj Dan Republike prisjećamo se onoga što smo stekli godinama od proglašenja Republike i svim snagama radimo na tome da ovo vrijedno naslijeđe prenesemo u budućnost.
Srećna 101. godišnjica naše Republike!
